Koronabirusa, tabernak eta auzokideak

Marian Antoñana, Oskar Armendariz, Piluka Azparren, Aitor Etxarte, Ana Gosa, Itziar Gradín, Idoia Gutiérrez, Javier Hualde, Belén Lora, Begoña Moreno, Julio Pérez, Roberto Pérez, Paco Roda, Juanma Torrens, Convivir en lo Viejo/Alde Zaharrean Bizi elkartea 2020-05-04

Nafarroako Ostalaritza eta Turismo Elkarteko idazkariaren hitzetan, gobernuaren konfinamendu arintze plana «adarra jotzea» da. Era berean, Nafarroako Ostalaritza Enpresa Txikien Elkarteko presidenteak adierazi duenez, «Egoera dramatikoa da, bai itxiera garaiagatik, bai jardueraren hasieragatik, mailakatua eta mugatua»

Hainbat ostalarik esan dute datozen hilabeteetarako planteatzen diren edukierekin ez zaizkiela kontuak ateratzen eta negozioak itxi egin beharko dituztela. Halaber, behin eta berriz esaten da nahitaez bete beharreko arauak arintzeko neurri bat terrazen azalera handitzea izango litzatekeela.

Argi dago pandemia horrek hankaz gora jarri duela gure gizartea, eta, negozio batzuei mesede egingo badiete ere, gehienak kaltetuak izango direla eta pertsona askori gaitz handia eragingo diela lanean eta ekonomian. Osasungintzan, adineko pertsonak zaintzeko lanpostuetan, hezkuntza-estamentuan, industrian, merkataritzan, aisialdian, kulturan, kirolean eta duela hilabete pare bat arte ohikoak izan diren gainerako jardueretan izan duen eragina eta bizi behar genituen balioak erabat aldatu eta beste errealitate batera bideratu dira, osasun- eta biziraupen-krisi horren eraginez. Ohitura zahar, afektibo, sozial eta keinuzkoenak ere aldatu ditu koroa-birus ezezagun honek.

Ez dakigu zenbat iraungo duen, eta, egoera hori iragankorra izatea gustatuko litzaigukeen arren, oraingoz urte bat edo urte eta erdi izango da patogeno horretatik babestuko gaituen txertoa aurkitzeko gutxieneko epea, adituen eta epidemiologoen arabera, ziurrenik azkena izango ez dena. Beraz, segurtasunez, ohiturak, mugikortasunak eta harremanak aldatu beharko ditugu bizirik iraun nahi badugu, eta produkzio-ondasunak, hornidura, garraio, prestakuntza, osasun, zaintza, segurtasun eta abarreko funtsezko jarduerak birplanteatu beharko ditugu.

Gobernuak eman dituen xedapenek nabarmen mugatuko dute ostalaritzaren negozioa gure erkidegoan, eta eragin handiagoa izango du Iruñean eta, bereziki, Alde Zaharrean. Inork ez du zalantzan jartzen neurri berriek ostalaritzako eta turismoko enpleguan eragingo duten zirrara, baina, langileak, sektore horretakoak zein beste edozeinetakoak, aldapan ez uztea ezinbestekoa bada ere, egia da, halaber, neurri egokian ebaluatu beharko dela tabernek, jatetxeek, hotelek, pisu turistikoek, bidaia-agentziek eta abarrek zer duten funtsezkoa eta ezinbestekoa. Izan ere, gauza bat dira abandonatuta geratu ezin diren pertsonak, lan egiten duten horretan beharra egiten dutenak, eta beste bat negozioei eustea, horietako asko ez baitira hain zuzen familia-establezimendu txikiak. Birmoldaketak historian zehar gertatu dira, eta, berrikiago, txikizkako merkataritzari azalera handien sorrerak nola eragiten zion ikusi dugu, arte grafikoek eta publizitate- enpresek teknologia berrien garapenari kalte egin dioten bezala. Musika-dendei, mertzeriei, liburu-dendei… orain ostalaritzari eta turismoari eragiten die, baina baita ikastetxeei, gimnasioei, ile-apaindegiei, arropa-dendei, kafetegiei, zinemei, jolas- parkeei… eta hainbesteri ere.

Gure hirietako lan- eta merkataritza-sarea birplanteatu eta berrasmatu beharko da, tokiko industria-sare bat sortuz, herritarren oinarrizko beharrak beteko dituzten lanpostuekin, eta, gainera, eskulana sektore batzuetatik besteetara bideratu beharko da bizitzea egokitu zaigun eta bizitza aldatuko digun epidemia horrek sortutako krisi ekonomikoari aurre egiteko. Eta egoera berri horretan, ezin da negozio mota bat beste batzuen aurrean bultzatu eta tratu berezia eskatu, osasun-alarmako egoerara eta ohitu beharko garen baldintzetara egokitzeak dakarren lan-kostua aitzakiatzat hartuta.

Bestalde, ezinbestekotzat jotzen da terrazen berrikuspena, edukiera, kokapena eta kudeaketa, bereziki mahai altuko deiak edo upelak. Alde Zaharreko karrika askotan ez dago leku nahikorik ostalaritza-eremu horietan jendea ibil dadin bermatzeko. Auzokideok oinarrizko zerbait behar dugu: gutxienez 2 metro libre izatea gure atarietatik sartu eta irteteko, eta terrazek errespetatu egin beharko dituzte, ez orain arte bezala. Eta kalean ibiltzeko, gutxienez 4 metroko espazio librea beharko dugu, autoz beste norabidean datorrenarekin modu seguruan gurutzatu ahal izateko. Era berean, zirkulazio-kodeak dioen bezala, aldi bereko kaleetan, Alde Zaharreko ia bide guztiek duten kategorian, ibilgailuen trafikoa ahalbidetu behar da (zutoinekin), oinezkoen eta autoen (larrialdiak, bizilagunak, banaketa, etab.) eremu esklusiboa bereiziz.

Ezin dugu onartu, egoera aprobetxatuz, ostalaritza-negozioek beren mugak are gehiago zabaltzea, espazio publikoa den eskubide kolektibo horren kaltetan; izan ere, eskubide horrek aisialdi-eredu masifikatu batekin jarraitu nahi du, zeina jada jasanezina zela frogatu baitzen, eta orain arrisku handikoa baita herritarren osasunerako. Onartezina da, urruntze fisikoko baldintza zorrotzak, neurri profilaktiko zoli-zoliak eta hezkuntza-, osasun-, lan- eta gizarte-zerbitzu zehatzak berriz egokitu behar direnez, ostalaritzako lobbyak faborezko tratua izaten eta osasun-agintariek eta komunitate zientifikoak gomendatutako arauak hausten hastea.

Distantzia fisiko zehatza, higienea eta prebentzio zorrotza eta ahalegin terapeutiko eta mediko handia eskatzen dituen epidemia batean murgilduta gaude. Lanbide guztiak datozen hilabeteetan bizi beharko ditugun baldintza berrietara egokitzen ari dira, etxean giltzapetuta egon gara gure senide eta lagunak ikusi ezinik, gure ahaideak eta adiskideak lurperatu ezinik, ikasleek ezin izan dituzte ikasturteak amaitu eta herrialdeko produkzioa lehorrean gelditu behar izan da. Ulertzen da ez dela gustu-plater bat hain gainbalio handiak sortzen zituen sektore batentzat, eta alde bati lana ematen zion, pertsonez gutxiesteko modukoa, baina, gainerako saltokiek, industriak eta zerbitzuek bezala, guztien osasuna jarri beharko dute euren finantza-interesen aurretik.

Udalaren ardura da herritarren osasuna bermatzea, eta lehenengo betebeharra tabernen terrazen tamaina helburu horretarako egokituz, baina ez okupazio-metroak handitzeko, horiek murrizteko baizik.